ادامه مطلب...

فعل ثلاثی دو نوع است:

 1- ثلاثی مجرّد                  2- ثلاثی مزید

اغلب فعل هایی که در دوره راهنمایی با آن آشنا شده اید ثلاثی مجرّد بودند.

سَمِعوا، رَفَعْنا، یلعَبانِ، تحکُمُ، تَصبِرونَ، حَمَلَتْ، اُکْتُبوا 

ثُلاثی مجرّد به فعلی  می گویند که اوّلین صیغه فعل ماضیِ آن از سه حرف تشکیل می شود. مثلاً این فعلها ثلاثی مجرّد هستند (سَمِعوا، رَفَعْنا، یَلعَبانَ، تَحکُمُ، تَصبِرونَ، حَمَلْتَ، اُکتُبوا) اوّلین صیغه ماضیِ این فعلها به ترتیب عبارتند از( سَمِعَ،رَفَعَ، لَعِبَ، حَکَمَ، صَبَرَ، حَمِلَ، کَتَبَ) می بینیم همه این فعل ها سه حرفی اند.

سَمِعوا - رَفَعْنا- یَلعَبانِ- تَحْکُمُ- تَصْبِرونَ- حَمَلَتْ- اُکْتُبوا

سَمِعَ -  رَفَعَ  - لَعِبَ  - حَکَمَ -  صَبَرَ  -   حَمَلَ-   کَتَبَ

 ثلاثی مزید 

فعل ثلاثی مزید به فعلی گفته می شود که اولین صیغه ماضی آن بیشتر از سه حرف باشد.

أخْرَجْنا- تُعَلِّمونَ- هاجَرْتُم- إجْلَسْتَ- قَدَّمْنا- سافَروا

به این 6 فعل توجّه  کنید: اوّلین صیغه ماضی این فعل ها عبارتند از:

 أخْرَجَ  - عَلَّمَ-   هاجَرَ-     أجْلَسَ-  قَدَّمَ -  سافَرَ 

                               عَلَلمَ                           قَددَمَ

می بینید که به اولین صیغه ماضی هر یک از این فعل ها حرفی اضافه شده است.

فعل ثلاثی مزید به فعلی گفته می شود که اولین صیغه ماضی آن بیشتر از سه حرف باشد.

 بنا براین به این فعلها فعل های ثلاثی مزید گفته می شود.

برای تشخیص مجرّد از مزید به اولین صیغه ماضیِ آن فعل مراجعه می کنیم.

هر کدام از فعلهای ثلاثی مزید، دری از نظر معنی بر روی ما می گشاید؛ به هر گروه از  این افعال یک باب می گویند و فعلهای ثلاثی مزید دارای هشت باب مشهور هستند که ما در درس دوم با سه باب از بابهای ثلاثی مزید آشنا می شویم. شما می توانید این بابها را در جدول زیر مشاهده کنید:

دانش آموزان عزیز، شما اکنون می توانید مثالهایی را در باب های گفته شده ملاحظه کنید. به معنی کلمه ها نیز دقّت کنید.

 مثال برای ثلاثی مزید باب «إفعال» 

ثلاثی مجرّد، فعل بالاعبارت است از:

مثال برای ثلاثی مزید باب «تفعیل »:

ثلاثی مجرّد فعل بالا عبارت است از:

 مثال برای ثلاثی مزید باب «مفاعلة» 

ثلاثی مجرّد فعلِ بالا را کمی جلوتر خواندیم. گاهی مصدر این باب بر وزن «فِعال» است.

مثال: جاهَدَ، یُجاهِدُ: مُجاهَدَة (جِهاد) - دافَعَ، یُدافِعُ، مُدافَعَة (دِفاع)

(مضارع)                                               (امر)

تُنَزِّلُ:             پایین می آوری                    نَزِّلْ:                پایین بیاور.

تُعلِّمینَ:           یاد می دهی.                       عَلِّمى :            یاد بده.

تُجالِسونَ:        همنشینی می کنید.                          جالِسوا:             همنشینی کنید.

تُجاهِدانِ:        جهاد می کنید.                     جاهِدا:             جهاد کنید.

تُکْرِمُ:            احترام می گذاری.                أکْرِمْ:             احترام بگذار.

تُخْرِجْنَ:         خارج می کنید.                    أخْرِجْنَ:       خارج کنید.

معلم: نکته، همزه باب إفعال در فعل امر، همیشه مفتوح « أ» است. مثال:

 تُحْسِنُ: (نیکی می کنی)                              أحْسِنْ: (نیکی کن)

تُدْخِلانِ: (داخل می کنید)                           أدْخِلا: (داخل کنید)

(سماعی - قیاسی)

ماضی، مضارع و مصدر در ثلاثی مجرّد «سماعی» هستند. سماعی یعنی شنیداری. یعنی از قبل باید آنها را شنیده باشیم. به مصدر این فعل ها دقّت کنیم.

حَفِظَ         حِفْظ                           قَرَأ              قِراءَة            

جَلَسَ        جُلوس                        عَرَفَ       عِرفان

امّا ماضی، مضارع  و مصدر در ثلاثی مزید «قیاسی» هستند؛ یعنی اگر یک مورد را بلد باشیم بقیه فعلها و مصدرها را با مقایسه کردن می سازیم.

فعل هایی که در یکی از بابهای افعال و تفعیل به کار می روند؛ اغلب به صورت متعدّی ترجمه می شوند. یعنی نیاز به مفعول دارند. مانند:

نَزَلَ : نازل شد أنزَلَ و نَزَّلَ: نازل کرد.

در این درس می خواهیم با پنج باب دیگر از هشت باب ثُلاثی مزیدآشنا شویم.

پنج باب ثلاثی مزید

(با حفظ کردن این جدول بیشتر قواعدِ درسِ سوم را به راحتی یاد می گیرید)

مثال برای این 5 باب :

نکته ها:

نکته 1: در ترجمه به فارسی فعلهای باب «تَفاعُل» مفعول وجود ندارد.

تَظاهَرَ   النّاسُ  فِى  الشوارع .            مردم در خیابانها تظاهرات کردند.

فعل      فاعل  جار و مجرور

نکته 2: گاهی در ترجمه فعلهای باب تَفاعُل و مُفاعَلَة حرف «با»  می آید.

جوادٌ تَعارَکَ صَدیقَهُ : جواد با دوستش دعوا کرد.

أخـى یُجالِسُ الأبرارَ: برادرم با  نیکان همنشینی می کند.

نکته3: فعلهای باب انفعال فعل لازم هستند یعنی مفعول ندارند.

 اِنهَدَمَ   البیتُ . خانه ویران شد.

فعل      فاعل

نکته 4: فعلهای باب اِفتِعال و تَفَعُّل لازم هستند؛ امّا گاهی هم متعدّی می باشند.

(لازم یعنی بدون مفعول معنی اش کامل است؛ ولی متعدّی احتیاج به مفعول دارد.)

تَفَتَّحَ الوردُ: گل باز شد.

نحنُ نَفْتَخِرُ بالرازى: ما به رازی افتخار می کنیم.

نکته 5: فعلهای باب استفعال بیشتر اوقات متعدّی هستند یعنی  مفعول لازم دارند.        

نستخرجُ       النفطَ    من باطنِ      الأرض.

فعل و فاعل   مفعول   جار و مجرور

  نفت را از درون زمین  استخراج می کنیم.

قواعد درس چهارم

در درس چهارم با اسم جامد و مشتق آشنا می شویم.

 اسم جامد

  اسم مشتق

اسم جامد از کلمه ی دیگری گرفته نشده است.

این اسم ها جامد هستند: قلم، سحاب ( ابر )، جَبَل ( کوه )، بَحر ( دریا )

اسم مشتق از کلمه ی دیگری گرفته شده است. این اسم ها مشتق هستند. این اسم ها از فعل «عَلِمَ» مشتق شده اند.          ( عالِم، معلوم، عَلیم، علّامه، أعلَم، معلِّم، متعلِّم.)

 اسم فاعل   اسم مفعول  اسم زمان   اسم مکان   اسم تفضیل اسم مبالغه  صفت مشبهه

در این کتاب با هفت اسم مشتق آشنا می شویم. اسم فاعل و اسم مفعول را در همین درس و اسم مکان و زمان، اسم مبالغه، صفت مشبّهه و اسم تفضیل را در درس پنجم خواهیم خواند.

اسم فاعل در فعلهای ثُلاثی مجرّد بر وزن فاعل و اسم مفعول بر وزن  مفعول می آید.

اسم فاعل «انجام دهنده کار» معنی می دهد و اسم مفعول بر عکس است یعنی کار بر آن انجام می شود.

اسم فاعل

به نحوه ساخته شدنِ اسم فاعل از چند فعل ثلاثی مجرد دقّت کنید:

کَتَبَ       ک ت ب              ک ا تِ ب            کاتِب

نَصَرَ       ن ص ر               ن ا صِ ر                         ناصِر

حَکَمَ      ح ک م                ح ا کِ م              حاکِم

صَنَعَ       ص ن ع              ص ا نِ ع             صانِع

اسم مفعول         

به نحوه ساخته شدن اسم مفعول از چند فعل ثلاثی مجرد دقّت کنید:

فَتَحَ        ف ت ح              مَ ف ت و ح          مَفتوح

حَمِدَ       ح م د                 مَ ح م و د             مَحمود

عَبَدَ        ع ب د                مَ ع ب و د           مَعبود

ضَرَبَ     ض ر ب              مَ ض ر و ب         مَضروب

اسم فاعل در فعلهای ثلاثی مزید از فعل مضارع ساخته می شود. حرفِ مضارعه (یـ ) را بر می داریم  و به  جای آن ( مُـ ) می آوریم.  سپس یک حرف مانده به آخر، کسره می گیرد. مثال:

یُعَلِّمُ                   مُعلِّم                                           یُصلِحُ                  مُصلِح

یُجاهِدُ                 مُجاهِد                 یَنتَظِرُ      مُنتَظِر

اسم مفعول در فعلهای ثلاثی مزید به همان روشِ اسم فاعل ساخته می شود ولی یک حرف مانده به آخر، فتحه می گیرد. مثال:

یَنتَظِرُ                  مُنتظَر                                          یُقَلِّدُ                    مُقَلَّد

یُرْسِلُ                  مُرْسَل                                         یَعتَمِدُ                  مُعتَمَد

قواعد درس پنجم

در  درس پنجم با پنج نوع دیگر از انواع اسم مشتق آشنا می شویم.

اسم مکان

 اسم زمان

اسم مکان و زمان بر وزن مَفعَل یا مَفعِل می آیند.

مَفْعَل

 مَفْعِل

و همان طور که از نامشان پیداست بر زمان و مکان دلالت می کنند.

به نحوه ساختن اسم مکان و زمان دقّت کنید:

کَتَبَ                    کتب                    مَکْتَب

سَجَدَ                   سجد                   مَسْجِد

عَبَدَ                    عبد                    مَعْبَد

نَزَلَ                    نزل                    مَنْزِل

غَرُبَ                  غرب                  مَغْرِب

لَعِبَ                    لعب                    مَلْعَب

دو نکته:

 نکته 1: در زبان فارسی غالباً اسم مکان و زمان فقط مفهوم مکانی دارند امّا در عربی، هم مفهوم مکانی و هم مفهوم زمانی دارند.

نکته 2: (نکته خارج از کتاب درسی) کلماتی مانند: مدرسة، مزرعة نیز اسم مکان هستند و « ة » در آخر  آنها به معنی کثرت (بسیاری) است.

مدرسة: جایی که در آن بسیار درس می خوانند.

 صفت مشبّهه

می توان گفت صفت مشبهه همان صفت ساده در فارسی است. مثال:

جَمیل: زیبا                        قَبیح: زشت                        خَشِن: زبر             عَطْشان: تشنه

صَعْب: سخت                      کَسِل: تنبل             شریف: شریف                     عَذْب: گوارا

وزنهای مشهور صفت مشبّهه عبارتند از:

 فَعیل: شریف                                فَعِل: خَشِن             

فَعْل: سَهْل                فَعْلان: عَطْشان

اسم مبالغه

اسم مبالغه دو وزن مشهور دارد، که عبارتند از:

 فَعّال    فَعّالة

اسم مبالغه بر بسیاریِ صفت دلالت دارد. مثلاً:

صبّار: یعنی کسی که خیلی صبر می کند.

علّامة: کسی که خیلی می داند.

به نحوه ساختنِ اسم مبالغه توجّه  کنید:

عَلِمَ            عـ لـ م          عـَ لّـ ا مـ ة           عَلّامة

غَفَرَ             غـ فـ ر         غـَ فّـ ا ر                  غَفّار

أمَرَ               أ مـ ر             أمّـ ا ر ة              أمّارة

صَبَرَ             صـ بـ ر            صَـ بّـ ا ر               صَبّار

اسم تفضیل

اسم تفضیل : معادلِ صفت برتر و برترین در فارسی است. به عبارت دیگر صفتهایی که دارای «تر» و «ترین» هستند معادل اسم تفضیل هستند. اسم تفضیل  بر وزن أفعل است و برای مؤنّث گاهی بر وزن فُعلَی می آید.

                                                    بر وزن « أفعَل»

            اسم تفضیل:

                                                    بر وزن «فُعلَی»

به نحوه ساختن اسم تفضیل توجّه  کنید:

حَسُنَ                  أحْسَن ، حُسْنَی       کَبُرَ                     أکْبَر ، کُبْرَی

صَغُرَ                   أصْغَر ، صُغرَی         

به ترجمه اسم تفضیل نیز دقّت کنید:

کَبیر: بزرگ                        أکبَر، کُبرَی:     بزرگ تر، بزرگ ترین

صَغیر:کوچک                      أصغَر، صُغرَی:  کوچک تر،کوچک ترین

نکته 1: در ترجمه اسم های مبالغه از لفظ «بسیار» استفاده می کنیم.

(صَبّار: بسیار بردبار  غَفّار: بسیار آمرزنده) 

 نکته 2: گاهی اسم تفضیل ( بدون ال) شبیه فعل ماضی باب إفعال می شود. در چنین موردی باید به معنی جمله دقّت کنیم.

صادقٌ أحسَنُ التلامیذ: صادق  بهترین دانش آموزان است.

صادقٌ أحسَنَ بِأصدِقائِهِ: صادق به دوستانش  نیکی کرد.

نکته 3: اسم تفضیل، دو معنی «تر» و « ترین» دارد. امّا اگر بعد از آن «مِن» بیاید، به صورت «تر» ترجمه می شود.

البحرُ أکبرُ مِنَ النَّهر: دریا بزرگتر از رودخانه است.

اگر بعد از اسم تفضیل حرف « مِن» نیاید، معمولاً به صورت «ترین» ترجمه می شود.

أحسنُ طالبٍ: بهترین دانش آموز.

نکته 4: نکته خارج از کتاب درسی : هر گاه دو طرف مقایسه مؤنّث باشند از « أفعل» برای بیان برتری استفاده می شود نه فُعلَی. مثال:

(فاطمةُ أکبرُ مِن زهراء): فاطمه بزرگ تر از زهرا است.

در چنین ترکیب ها یی نیز از وزن «أفعل» استفاده می شود.

أحسَنُ شَرِکةٍ فِى العالَم: بهترین شرکتِ جهان

در درس ششم با چهار نوع ضمیر آشنا می شویم.

نکته ها

(شاهَدْتُک        عَلَیکَ   أخوکَ)

?نکته  1: ترجمه ی ضمایر متصل به سه قسم کلمه یا( ضمیر متصل نصب و جر) را می توان

 با ترجمه ی ضمایر منفصل یکی دانست. این ضمایر به هر سه نوع کلمه متّصل می شوند. مثال:

شاَهَدتُ + ـکَ = شاهَدتُکَ: تو را دیدم

عَلَی + ـکَ     = عَلَیکَ :    بر تو

أخو + ـکَ     = أخوکَ :   برادر تو 

ـهُ       ـهِ               

ـهُما    ـهِما

ـهُم     ـهِم

ـهُنَّ     ـهِنَّ

نکته2: هر گاه ضمایری مانند إیّاک در اوّل جمله بیایند؛

ترجمه فارسی را با «فقط» یا «تنها»  شروع    می کنیم. 

? إیاکَ نعبُدُ? : فقط تو را می پرستیم. یا تنها تو را می پرستیم.

نکته3: ضمایرمتصل منصوبی ومجروری هرگاه این ضمایر به فعل متصل شوند

منصوبی ومفعول محلا منصوب میباشند   ضَرَبَه   یضربونَه

وهرگاه این ضمایر به اسم وحرف متصل شوند مجروری هستند

به اسم نقش مضاف الیه دارند وبه حرف مجرور به حرف جر میباشند     کتابَه           فیه

نکته5: ضمیر  ی هرگاه این ضمیر به فعل متصل شود باید قبل از آن حرف نون (ن) بیاید

ضَرَب+ی= ضَرَبنی

نکته6:ضمیر  (نا) این ضمیر هم درضمایر متصل مرفوعی است

وهم منصوبی مجروری است برای شناخت آن باید به قبل آن نگاه کنیم

 اگر ساکن بود مرفوعی وفاعل است و اگرقبل آن متحرک باشد مصوبی ومفعول به است

ضَرَبºنا           ضَرَبَنا    اولی مرفوعی ودومی منصوبی است

ضمایر متصل فاعلی

ضمایر متّصل فاعلی چسبیده به فعل ماضی، مضارع و امر است؛ البتّه بعضی فعل ها ضمیر متّصل فاعلی ندارند بلکه ضمیر مستتر (یعنی پنهان ) دارند.

ضمایر متّصل فاعلی عبارتند از :

 ( ا، و، نَ، تَ، تُما، تُم، تِ، تُما، تُنَّ، تُ، نا، ى )

برای اینکه بهتر ضمایر متّصل فاعلی را بشناسیم و از طرفی بدانیم کدام فعل ها ضمیر متّصل فاعلی  ندارند بلکه ضمیر مستتر دارند؛ به جدول زیر توجّه  کنید:

ماضی	مضارع	امر
فَعَلَ    ضمیر مستتر هوَ	یفعَلُ      ضمیر مستتر هو
فَعَلـا             ا	یفعَلـانِ              ا
فَعَلوا            و	یفعلونَ              و
فَعَلَتْ  ضمیر مستتر هىَ	تَفعلُ     ضمیر مستتر هىَ
فَعَلَتا           ا	تَفعلـانِ               ا
فَعَلْنَ           نَ	یفعَلْنَ               نَ
فَعَلْتَ          تَ	تَفعَلُ     ضمیر مستتر أنتَ	اِفعلْ    ضمیر مستتر أنتَ
فَعَلْتُما          تُما	تَفعلـانِ              ا	اِفعَلـا              ا
فَعَلْتُم           تُم	تَفعَلونَ             و	اِفعَلوا              و
فَعَلْتِ           تِ	تَفعلیـنَ              ى	اِفعَلى              ى
فَعَلْتُما           تُما	تَفعلـانِ              ا	اِفعلـا               ا
فَعَلْتُنَّ           تُن	تَفعَلْنَ              نَ	اِفعلْنَ             نَ
فَعَلْتُ           تُ	أفعَلُ       ضمیر مستتر أنا
فَعَلْنا            نا	نَفعَلُ     ضمیر مستتر نحن

خوب است بدانیم، فعل مضارع ( در حالتی که حروفی مانند لای نهی قبل از آن نباشند) مرفوع است یعنی آخرش  یا ُ دارد مانند یفعلُ، تفعلُ، أفعلُ، نفعلُ  و یا « نون عِوَض رفع» دارد. (یعنی نونی که به جای ُ آمده ) مانند: یفعلانِ، یفعلونَ، تفعلانِ، تفعلینَ، تفعلونَ.

امّا نون، در صیغه های جمع مؤنّث ( یعنی  صیغه های شماره 6 و 12) نون فاعلی است نه نون عوض رفع. به همین سبب هنگام ساختن فعل امر و نهی نون جمع مؤنّث حذف نمی شود.

نون وِقایة

هنگام اتصالِ فعل به ضمیرِ «ى» برای آسانی تلفّظ، حرفِ نونی میانِ فعل و  ضمیر «ى» می آید که به آن نون وقایه می گویند. مثال:

ضَرَبَ  + ى = ضَرَبَنـى : مرا زد           عَلَّمَ + ى = عَلَّمَنـى: به من یاد داد.

اِسألوا + ى = اِسألونـى: از من بپرسید.   یعْرِفُ + ى = یعْرفُنـى: مرا می شناسد.

توجّه :

توجّه  کنیم کلمه را با دقّت بخوانیم وگرنه دچار خطا می شویم. مثال:

نَصْرُنا: یاری ما/ نَصَرْنا: یاری کردیم/ نَصَرَنا : ما را یاری کرد.

در درس هفتم با اسم موصول آشنا می شویم.

 اسم موصول: خاص        عام 

اسم موصول کلمه ای است که دو جمله را به هم وصل می کند.

اسم موصول دو نوع است: اسم موصول خاص ( 6 اسم است)

و اسم موصول مشترک ( 2 اسم است) . اسمهای موصول خاص با ترجمه عبارتند از:

اسمهای موصول مشترک عبارتند از:

 ( مَنْ: کسی که، هر که، کسانی که، / ما: چیزی که، هرچه، آنچه ، چیزهایی که )

دانش آموز: چرا به موصول خاص و عام این نامها را داده اند؟

معلّم: از این نظر به موصول خاص، خاص می گویند که

برای مفرد،مثنّی ، جمع، مذکّر و مؤنّث، کلمات خاصّی وجود دارد

امّا موصول مشترک چنین نیست.

مَنْ و ما برای مفرد، مثنّی ، جمع و مذکّر و مؤنّث یکسان است.

به همین جهت اسم موصول عام یا مشترک نامیده می شود.

دانش آموز: ولی ما قبلاً خوانده بودیم «مَن» و«ما» کلمه پرسشی هستند

 و«ما»  نیز برای منفی کردن ماضی به کار برده می شود. چگونه اینها را اشتباه نکنیم؟

معلّم: «مَنْ» می تواند کلمه ی پرسشی «چه کسی» هم معنی بدهد.

«ما» حرف نفی ماضی نیز هست و به معنی «چه چیزی؟» هم می آید.

به این مثال ها توجّه کنید:

مَن هوَ ؟ مَن هىَ ؟                او کیست؟

مَن هُم؟                             آنان کیستند؟

ما ذَهَبَ.                            نرفت.

ما هذا؟                              این چیست؟

امتحان: عربی2         کلاس: دوم      نوبت خرداد ماه    تعداد صفحه:   2   

1- تَرجمِ الجملات الی الفارسیه: 5/2

الف : اللهَُمَ افْتَحْ عَلَینا أبوابَ رَحْمَتِکْ :

ب: نَموت ُعلی أرضِنا واثِقین:

ج: لا تَقنـَُطوا مِن رَحمَةِ الله:

د : حَیاةُ العُظَماءِ مَشعَلٌ لِهِدایَةِ الأجیال ِ:

و :لی خُطةٌ لایُدرِکُها أحَدٌ حتی الشَیطان:  

2- إنتَخِب التَرجِمة الصَحیحَة :5/1

1- لَیتَ الإنسانَ یُدرِکُ سرَهذا الجما ل:

الف:ای کاش انسان رازاین زیبایی رادرک کند   ب:شایدانسان این رازرادرک کند

2-  قالَ  بُلبلٌ؛ أَنا  أتَعَجَبُ:            

   الف : بلبل  گفت  من تعجب  کردم  ب: بلبلی گفت من تعجب می کنم

3- قَدْ غُسِلَت عَـقُولَهُمً:                   

 الف: عـقلها یشان را شستند  ب: عقلهایشان شسته شده است                       

3-صَحِح الأخطاء فی التَرجُمه :5/1

الف : حینَ خَرَجَت العُصفُورَةُ لِتَطلُبَ الرزقُ :    

هنگامی که کنجشک خارج میشود تا روزی طلب می کند   (2غلط )                  

  ب :  هَل ماسَجَدتَ لِخالِق هذا الجَمال:             

  آیا بر آفریننده آن زیبایی سجده می کنی            ( 2غلط )

ج: قالَت الأعرابُ آمَنا"قُلْ لَمْ تُؤمِنوا :             

  اعراب گفتند ایمان می آوریم بگو ایمان نمی آورید           (2غلط )

4-أجِب عَن الأسئلة :2

الف :أکمل الفِراغ فی التَرجُمه:         

 ظَهَرَت أشعةُ القمر الفضیة:   « أشع? .............ماه ....................... .»

 خَجِلَ عَقیلُ و ندَمَ علی طَلَبِه: «عقیل ..............وازدرخواستش ..............»

ب :لِلتَعریب (به عربی)

 آیا صبر می کنید تا حقوقمان را ازبیت المال بگیریم؟......................................

5- أُکتُب ما طََلََبَ مِنک: 1   

 الف:«نفرین شده»عربی........... ب:«مرادف»مِصباح ...........

.ج:«الکــَدَ»به فارسی......... د:«متضاد»نُولِدُ...............   

6- إقرَأ النَص التالی ثُمَ أجِب عَنِ الأسئلة بِالعَرَبیة؟1(متن زیر رابخوان وبه سؤالات به عربی پاسخ ده)

     « کانَ بینَ أصحابَ النبی شابٌ إسمُه«شَماس».

فَأمَرَه الرَسولُ (ص)بِالهجرَة إلی الحَبَشة. وبعدهاجرَثانیةً الی الیَثرِب.

عَقَدَ الرَسولُ بینه وبینَ الحَنظَلة میثاقَ الأُخوة .

وبعدَ عامٍ شارَک فی غَزوةِ أُحُدٍ،وَ دافَعَ عن الرَسول( ص) وأُستُشهدَ فی سبیلِ الله.»                  

1) إلی أینَ هاجَرَ شَماس؟5/. ...................................  

2) فی أیَ غَزوةٍ شارَک شماس ؟5/.................................... 

7- عَین المضارع المنصوب والمرفوع والمَجزوم وَأُذکر نُوع حالاتِها: 1

    « إنْ تُقرِضوا الله قرضاً حَسَناً یُضاعِفْ  »         

  « المُسلِمُونَ  یُحاولُونَ  أنْ یُحَقَقوا أهدافَهُم »

8- الف:عَین الکلِماتَ الَتی لَها عَلامات فـرعـیه وَأُذکر نُوع حالاتِها1 : (مرفوع  - منصوب - مجرور )

    1 :عاتِبْ أَخاک بِا لْإحسانِ إلیه        2: کانَ فی بَغدادَ رَجُلٌ عاقِلٌ               

   ب: عَین نُوعَ المَعارِف التی تَحتها الخَط:

أنا  مَدینَةُ العلم و عَلیٌ  بـابــُها 

9- إجعَل فی الفَراغ  کلِمَةً مُنا سِبَةً :2

الف :عَلَیکم أنْ............. العِزّةَ.( تَطلُبونَ -  تَطلُبوا )    

 و: یُدافعُ ..........عَن المَظلُومین (المسلمونَ العالم- مُسلِموالعالم)

ب : الکُفارُلَم ............ بِما أنزَلَ الله. (یُؤمنوا- یُؤمنون)  

ز: أیامَ الدِراسة مِن الأیامِ............ ( الجَمیلَة - الجَمیل )

ج: لَیسَ الکا ذبُ........... (مُفلِحٌ - مُفلِحاً - مُفلِحون )     

 ر: ............. الأشباءُ بِأضدادها .( تَعرِفُ - تُعرَفُ )

 د: إحتَرِم ................    ( المُعَلِماتَ - المُعَلِماتِ )     

   ی: ............الأغنِیاءَ لایأکُلونَ مال الفُقَراء (لَیتَ- لکنَ- لَعَلَ )

10- الف:إجعَل الفعل المبنی لِلمَعلومِ مبنیاً لِلمَجهول وَغَیرمایُلزَم:75/1

       کَتَبَ اللهُ الصیامَ علی المُسلمینَ:

 ب:عَین الفعل المَعلوم وفاعله والفعل المَجهول ونائبه :         

     إذا قُرِئَ القرآنُ  فَاستَمِعوا له   

 11- الف:عَین أفعال ناقصه مع إسمه و نوع خَبَره:2  

                 صارَت الأرضُ مُخضِرَةً

     ب:عَین حُروف مُشَبَهةُ بالفعلِ مَعَ إسمه وَ خَبَره:

                   لَیتَ السُرورَ دائمٌ

12- إنتَخِب الجواب الصَحیح:25/1 

الف :ما هو الصحیح لــِ(هذا) رَبِّ إجعَلْ هذا البَلدَ امِناً : 1

1- فاعل مرفوع    2- مفعول منصوب   3- مفعول محلاً منصوب

ب: لا .......... فی البَیت                                   

 1- الرَجُلَ            2- رجلَ                3- رجلاً

ج : أصبَحَ المؤمِنونَ..........فی العالم.                 

   1- مُنتَصرینَ        2- مَنتَصِرونَ          3- منتَصِران ِ

 د : إنی رأیتُ...............کوکباً (11ستاره)           

  1- أَحَدَ عَشَرَ         2- إثنی عَشَرَ           3- إحدی عَشرَةَ

 و : ساعت پنجم :                                            1

- الساعة الخَمسة  2-الساعة الخامِسَة      3-الساعة الخامس

13- أکمِل الفِراغ فی الإعراب والتَحلیل الصرفی :5/1

                                                             « « إِنْ تََنصُروا اللهَ یَنْصُرکمْ»»

امتحان:قرآن       کلاس:اول    نوبت خرداد ماه       تعداد صفحه:  2

      1- معنای هرکلمه را پیدا کنید ودرکنارآن بنویسید:2

الف :«سرپرست  - شما  -  مرگ  -   جان ها  -  زنده»

أنفُس:..............    وَلی:.................   حَی:....................  کــُم:...........

ب:  « خواب   -   دردناک  -   بخشش  -  بینا  -   شنوا  »

فَضل:...............  بَصیر:..................  مَنام:..................  ألـیم :............ 

2- هرکدام از عبارتهای فارسی زیر ترجمه کدام یک از عبارتهای قرآنی است:1

الف:وآمرزشی از پروردگارشان:

• 1- وَ مَغفِرَةٌ مِن رَبِهِم 2- وَ مَغفِرَةٌ مِن الله

ب : قطعاً خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است:

   1-وَ کانَ اللهُ غفوراً رحیماً                    2- إِ نَ اللهَ کانَ غفوراً رحیماً

  3- ترجمه ی آیات زیرراکامل کنید:1

الف : یا أَیُها الناسُ قَد جاءَکـُم الحَقُ مِن رَبِکـُم:

« ای مردم قطعاً .........  ............ حق ازسوی پروردگارتان.

ب: أَلَم تَری أنَ الفُلکَ تَجزی فی البَحر:

«آیا ندیدی که .............. در دریا .................»

  4- « بَعدَ مُوتِها » یعنی چه؟5/.

1- پس ازمرگش 2- پس از مردن ها   3- پس از اینکه بمیرد    4- پس از مرگها

  5- « یُؤتونَ الزِکاة »  یعنی چه؟5/.

1- زکات می گیرند   2- زکات به پا میدارند  3- زکات می پردازند  4- زکات داده اند

  6- معانی لغات را ازترجمه ی آیات مربوط پیداکنید ودر مقابل هریک بنویسید: 5/1

الف :خدا به آنچه عمل می کنید آگاه است :    خَبیر:.................         تَعمَلُون:................

ب: قطعاً خدا به درون سینه ها داناست:        عَلیم :.................        صُـدُور :...............

ج: گفت ای قوم من قطعاً من برای شما هشدار آشکار هستم.    نَـذ یـر........  مُبین........... 

  7- معنای صحیح هرکلمه را از داخل پرانتز انتخاب کنید:5/1

الف: غَنی :.................  (بی نیاز - نیازمند -  نیازمنتر)

ب :  بَساط :................ ( گسترش - گسترده - گستردن )

ج : أُنظُر : ................ ( نظر کرد - نگاه میکنم - نگاه کن )

  8- معنا ی ترکیب «فی سَبیلی » راعلامت بزنید:5/.

1- من در راهم         2- درراه او          3 - درراه من        4- از راه من

 9- « لِقومِه ی »یعنی؟5/.    

 1- قطعاً قوم او     2- برای قومش     3- برای گروه آنها         4- قطعاً آن گروه

  10- درستی یا نادرستی ترجمه های زیر را مشخص کنید : 1   ص      غ

                          الف:   مُحسِنین :   زیان کاران      

                          ب :  بِأموالِکمْ :   به وسیله ی جانها یتان

                          ج :  رَبی الله  :  پروردگارمن الله است

                          د  :  نَـعـیـم    :   پر  نعمت

 11- جاهای خالی رابا معادل فارسی کلمات مقابل آنها پرکنید: 2

أَکـثـَر

 الف: بلکه .............آنها نمی اندیشند.

بُـنَیَ

 ب : ای .............. به خدا شرک نورز.

قَدیراً

ج : وخداوند برهر چیزی .............

العـا لــَمینَ

ب: قطعاً من پیامبری ازسوی پروردگار............. هستم.

12-ازهرآیه کلمه ای حذف شده است.کلمه حذف شده راباتوجه به معنی فارسی آن درنقطه چین بنویسد

الف) وَاللهُ ........... لَکـُم الأرض ََ بَساطاً.( خَلَقَ - جَعَلَ - جاءَ)          «قرارداد »

ب ) قالُوا ........... إِنَکَ لـَرَسُولُ اللهِ .  ( شَهیدٌ - شُهَداءُ - نَشهَدُ )   « گواهی می دهیم »

ج)  فـــَ ............ یَشکـُرُ لِنَفسِه ی .  ( إِنَما - اِنَ - أنَ  )    « فـقـط »

د )  وَلِلهِ ........ الاُمور .  ( اَکثَرَ - بَیتُ - عاقِبَـةُ )  « سـرانجـام »

13-«‌أَنذِر قَومَک » یعنی چه؟ 5/.

الف:هشدارده قومت را       ب:قومت توراهشدارداد   

   ج:توقومت راهشدارمیدهی        د:توهشداردهنده قومت هستی

14-معنای ترکیب «عَمِلوا الصالِحات »چیست؟ 5/.

الف:کارهای خوب انجام دادند    ب:کارنیک انجام دادند   

ج:اعمال صالح انجام میدهید      د:کارهای خوب انجام بدهید\ 

15-ترجمه یعبارت« هُدیً مِن رَبِهِم»چیست؟  5/.

الف:هدایتی ازسوی پروردگارشان                               ب: پروردگارشان هدایت میکند                                      ج: ایشان ازهدایت پروردگارشان                                 د:ازسوی پروردگارشان هدایت آمد

    17- کلمات مقابل رادرجاهای مناسب قرار دهید:  2

جَنات - قُـُل - الناسُ - لـَظُـُلمٌ

الف : قُل یا ایُهَا............                    « بگو ای مردم »

ب : اِنَ لِلمُتَقینَ عِندَرَبِهِم...........النَعیم  

« قطعاً برای افراد با تقوادرنزد پروردگارشان بهشت های پرنعمت است »

ج: اِنَ الشِرک َ.............عَظیـِمٌ             « قطعاً شرک ستمی بزرگ است»

د : ...........یا ایُهَا الکافِرونَ               « بگو ای کافران »

 18- عبارات قرآنی زیر را ترجمه کنید :5/

الف : اِنا اَرسَلنا نوحاً اِلی قَـومِه ی :.................................... 

ب : تِلکَ ءایاتُ الکِتابِ الحَکیمِ :................................. 

ج : لا الله الّا الله   :..................................