در درس هفتم با اسم موصول آشنا می شویم.
اسم موصول: خاص عام
اسم موصول کلمه ای است که دو جمله را به هم وصل می کند.
اسم موصول دو نوع است: اسم موصول خاص ( 6 اسم است)
و اسم موصول مشترک ( 2 اسم است) . اسمهای موصول خاص با ترجمه عبارتند از:
|
الّذى |
که – کسی که - چیزی که |
مفرد مذکّر |
|
اللّذانِ |
که – کسانی که |
مثنّی مذکّر |
|
الّذینَ |
که – کسانی که |
جمع مذکّر |
|
الّتـى |
که – کسی که – چیزی که |
مفرد مؤنّث |
|
اللّتانِ |
که – کسانی که |
مثنّی مؤنّث |
|
اللّاتـى |
که – کسانی که |
جمع مؤنّث |
اسمهای موصول مشترک عبارتند از:
( مَنْ: کسی که، هر که، کسانی که، / ما: چیزی که، هرچه، آنچه ، چیزهایی که )
دانش آموز: چرا به موصول خاص و عام این نامها را داده اند؟
معلّم: از این نظر به موصول خاص، خاص می گویند که
برای مفرد،مثنّی ، جمع، مذکّر و مؤنّث، کلمات خاصّی وجود دارد
امّا موصول مشترک چنین نیست.
مَنْ و ما برای مفرد، مثنّی ، جمع و مذکّر و مؤنّث یکسان است.
به همین جهت اسم موصول عام یا مشترک نامیده می شود.
دانش آموز: ولی ما قبلاً خوانده بودیم «مَن» و«ما» کلمه پرسشی هستند
و«ما» نیز برای منفی کردن ماضی به کار برده می شود. چگونه اینها را اشتباه نکنیم؟
معلّم: «مَنْ» می تواند کلمه ی پرسشی «چه کسی» هم معنی بدهد.
«ما» حرف نفی ماضی نیز هست و به معنی «چه چیزی؟» هم می آید.
به این مثال ها توجّه کنید:
مَن هوَ ؟ مَن هىَ ؟ او کیست؟
مَن هُم؟ آنان کیستند؟
ما ذَهَبَ. نرفت.
ما هذا؟ این چیست؟
درس هشتم درباره کلمات معرب و مبنی است. معرب / مبنی
در دستور زبان عربی، کلمه ها را از نظر تغییر حرکتِ حرفِ آخر به دو نوع تقسیم می کنند:
مُعرَب و مَبنی
مُعرَب: کلمه ای است که حرکتِ آخرین حرفِ آن با تغییرِ نقش و جای آن تغییر می کند.
امّا مبنی کلمه ای است که حرکتِ آخرین حرفِ آن با تغییر نقش و جای آن تغییر نمی کند.
انواع مبنی: ( مبنی بر کسر / مبنی بر فتح / مبنی بر ضم / مبنی بر سکون )
انوع بناء: بِناء ( مبنی بودن) چهار نوع است:
مبنی بر کسر أنتِ، هذِهِ، لِـ ، بِـ
مبنی بر فتح ذَهَبَ، إنَّ، أینَ ، فَـ
مبنی بر ضم نَحنُ ، مُنذُ ، ـهُ
مبنی بر سکون مَنْ، عَلَی ، الّذى ، یا
رفع: ُ ٌ نصب: َ ً جرّ: ِ ٍ جزم: ْ
انواع اعراب (حرکت یا تنوین آخر کلمه ) دارای چهار حالت است.
رفع : علامت آن _ُ _ٌ است. العِلمُ، عِلمٌ
نصب: علامت آن ًَ است. العِلمَ، عِلماً
جرّ: علامت آن ِ _ٍ است. الْعِلْمِِِِِِ، عِلْمٍ
جزم: علامت آن ْ است . لا تذهبْ : نرو
کلمات دارای اعراب رفع، نصب، جر و جزم را به ترتیب چنین می نامند:
مرفوع، منصوب، مجرور، مجزوم
دارای رفع مرفوع
دارای نصب منصوب
دارای جر مجرور
دارای جزم مجزوم
کلمات مبنی عبارتند از :
در اسم ها: ضمیر، اسم اشاره ، اسم موصول، اسم استفهام
در فعل: ماضی و امر ( همچنین دو صیغه جمع مؤنّث در فعل مضارع)
در حرف همه حروف مبنی هستند.
کلمات مُعرَب عبارتند از:
در اسم ها بیشتر اسم ها معربند.
در فعلها فعل مضارع (جز دو صیغه 6 و 12 یعنی جمع مؤنّث ) معربند.
دانش آموز: آیا می توانیم بگوییم اللهُ مضموم است؟
معلّم: خیر، هنگامی که بحث از اعراب است از اصطلاحات مرفوع، منصوب، مجرور و مجزوم استفاده می کنیم و در قسمت بناء از مبنی بر ضم، فتح، کسر و سکون.
مثلاً «یفعلُ» و « الکتابُ» را مرفوع (دارای رفع) می گوییم هر چند آخرِ آن ضمّه است.
ترجمه ی اسم های دارای تنوین
در ترجمه اسم هایی که دارای تنوین هستند؛ گاهی حرف «ی» ( ی نکره، ی وحدت) اضافه می کنیم. مثال:
جاءَ وَلَدٌ: پسری آمد. ( یعنی پسری که شناخته شده نیست.)
جاءَ الولدٌ: پسر آمد یا آن پسر آمد. ( یعنی آن پسر که شناخته شده است)
ثَمَنُ هذا الثوب دینارٌ : قیمت این لباس دیناری است. ( یعنی یک دینار است.)
در مثال های بالا (ی) در (دیناری) یاء وحدت است.
اسم های خاصّ مردان و پسران در حالتی که تنوین دارند در ترجمه فارسی بدون « ی » می آیند.
هذا ناصرٌ. ( این ناصر است.)
دانش آموز: چه موقع اسم، تنوین می گیرد؟
معلّم: اسم، وقتی بار اوّل در جمله می آید نکره است و معمولاً تنوین ً _ٍ _ٌ دارد.
رأیتُ غزالةً فِى غابةٍ. الغزالةُ کانَتْ جمیلةً و الغابةُ کانتْ کبیرةً.
در مثال بالا می بینیم که غزالةً و غابةً بار اوّل نکره (ناشناس) و بار دوم معرفه (شناخته شده) و دارای ال هستند.
به این دو جمله دقت کنید و فرض کنید دانش آموزی آنها را خطاب به
همکلاسی اش می گوید.
(1- جاء معلّمٌ 2- جاء المعلّمُ)
1- جاء معلّمٌ :یعنی معلّمی آمد. {معلّمی که گوینده و شنونده او را نمی شناسند.}
2- جاء المعلّمٌ: یعنی معلّم آمد. { معلّمی که هم گوینده و هم شنونده او را می شناسند.}
امتحان: عربی2 کلاس: دوم نوبت خرداد ماه تعداد صفحه: 2
1- تَرجمِ الجملات الی الفارسیه: 5/2
الف : اللهَُمَ افْتَحْ عَلَینا أبوابَ رَحْمَتِکْ :
ب: نَموت ُعلی أرضِنا واثِقین:
ج: لا تَقنـَُطوا مِن رَحمَةِ الله:
د : حَیاةُ العُظَماءِ مَشعَلٌ لِهِدایَةِ الأجیال ِ:
و :لی خُطةٌ لایُدرِکُها أحَدٌ حتی الشَیطان:
2- إنتَخِب التَرجِمة الصَحیحَة :5/1
1- لَیتَ الإنسانَ یُدرِکُ سرَهذا الجما ل:
الف:ای کاش انسان رازاین زیبایی رادرک کند ب:شایدانسان این رازرادرک کند
2- قالَ بُلبلٌ؛ أَنا أتَعَجَبُ:
الف : بلبل گفت من تعجب کردم ب: بلبلی گفت من تعجب می کنم
3- قَدْ غُسِلَت عَـقُولَهُمً:
الف: عـقلها یشان را شستند ب: عقلهایشان شسته شده است
3-صَحِح الأخطاء فی التَرجُمه :5/1
الف : حینَ خَرَجَت العُصفُورَةُ لِتَطلُبَ الرزقُ :
هنگامی که کنجشک خارج میشود تا روزی طلب می کند (2غلط )
ب : هَل ماسَجَدتَ لِخالِق هذا الجَمال:
آیا بر آفریننده آن زیبایی سجده می کنی ( 2غلط )
ج: قالَت الأعرابُ آمَنا"قُلْ لَمْ تُؤمِنوا :
اعراب گفتند ایمان می آوریم بگو ایمان نمی آورید (2غلط )
4-أجِب عَن الأسئلة :2
الف :أکمل الفِراغ فی التَرجُمه:
ظَهَرَت أشعةُ القمر الفضیة: « أشع? .............ماه ....................... .»
خَجِلَ عَقیلُ و ندَمَ علی طَلَبِه: «عقیل ..............وازدرخواستش ..............»
ب :لِلتَعریب (به عربی)
آیا صبر می کنید تا حقوقمان را ازبیت المال بگیریم؟......................................
5- أُکتُب ما طََلََبَ مِنک: 1
الف:«نفرین شده»عربی........... ب:«مرادف»مِصباح ...........
.ج:«الکــَدَ»به فارسی......... د:«متضاد»نُولِدُ...............
6- إقرَأ النَص التالی ثُمَ أجِب عَنِ الأسئلة بِالعَرَبیة؟1(متن زیر رابخوان وبه سؤالات به عربی پاسخ ده)
« کانَ بینَ أصحابَ النبی شابٌ إسمُه«شَماس».
فَأمَرَه الرَسولُ (ص)بِالهجرَة إلی الحَبَشة. وبعدهاجرَثانیةً الی الیَثرِب.
عَقَدَ الرَسولُ بینه وبینَ الحَنظَلة میثاقَ الأُخوة .
وبعدَ عامٍ شارَک فی غَزوةِ أُحُدٍ،وَ دافَعَ عن الرَسول( ص) وأُستُشهدَ فی سبیلِ الله.»
1) إلی أینَ هاجَرَ شَماس؟5/. ...................................
2) فی أیَ غَزوةٍ شارَک شماس ؟5/....................................
7- عَین المضارع المنصوب والمرفوع والمَجزوم وَأُذکر نُوع حالاتِها: 1
« إنْ تُقرِضوا الله قرضاً حَسَناً یُضاعِفْ »
« المُسلِمُونَ یُحاولُونَ أنْ یُحَقَقوا أهدافَهُم »
8- الف:عَین الکلِماتَ الَتی لَها عَلامات فـرعـیه وَأُذکر نُوع حالاتِها1 : (مرفوع - منصوب - مجرور )
1 :عاتِبْ أَخاک بِا لْإحسانِ إلیه 2: کانَ فی بَغدادَ رَجُلٌ عاقِلٌ
ب: عَین نُوعَ المَعارِف التی تَحتها الخَط:
أنا مَدینَةُ العلم و عَلیٌ بـابــُها
9- إجعَل فی الفَراغ کلِمَةً مُنا سِبَةً :2
الف :عَلَیکم أنْ............. العِزّةَ.( تَطلُبونَ - تَطلُبوا )
و: یُدافعُ ..........عَن المَظلُومین (المسلمونَ العالم- مُسلِموالعالم)
ب : الکُفارُلَم ............ بِما أنزَلَ الله. (یُؤمنوا- یُؤمنون)
ز: أیامَ الدِراسة مِن الأیامِ............ ( الجَمیلَة - الجَمیل )
ج: لَیسَ الکا ذبُ........... (مُفلِحٌ - مُفلِحاً - مُفلِحون )
ر: ............. الأشباءُ بِأضدادها .( تَعرِفُ - تُعرَفُ )
د: إحتَرِم ................ ( المُعَلِماتَ - المُعَلِماتِ )
ی: ............الأغنِیاءَ لایأکُلونَ مال الفُقَراء (لَیتَ- لکنَ- لَعَلَ )
10- الف:إجعَل الفعل المبنی لِلمَعلومِ مبنیاً لِلمَجهول وَغَیرمایُلزَم:75/1
کَتَبَ اللهُ الصیامَ علی المُسلمینَ:
ب:عَین الفعل المَعلوم وفاعله والفعل المَجهول ونائبه :
إذا قُرِئَ القرآنُ فَاستَمِعوا له
11- الف:عَین أفعال ناقصه مع إسمه و نوع خَبَره:2
صارَت الأرضُ مُخضِرَةً
ب:عَین حُروف مُشَبَهةُ بالفعلِ مَعَ إسمه وَ خَبَره:
لَیتَ السُرورَ دائمٌ
12- إنتَخِب الجواب الصَحیح:25/1
الف :ما هو الصحیح لــِ(هذا) رَبِّ إجعَلْ هذا البَلدَ امِناً : 1
1- فاعل مرفوع 2- مفعول منصوب 3- مفعول محلاً منصوب
ب: لا .......... فی البَیت
1- الرَجُلَ 2- رجلَ 3- رجلاً
ج : أصبَحَ المؤمِنونَ..........فی العالم.
1- مُنتَصرینَ 2- مَنتَصِرونَ 3- منتَصِران ِ
د : إنی رأیتُ...............کوکباً (11ستاره)
1- أَحَدَ عَشَرَ 2- إثنی عَشَرَ 3- إحدی عَشرَةَ
و : ساعت پنجم : 1
- الساعة الخَمسة 2-الساعة الخامِسَة 3-الساعة الخامس
13- أکمِل الفِراغ فی الإعراب والتَحلیل الصرفی :5/1
« « إِنْ تََنصُروا اللهَ یَنْصُرکمْ»»
|
الکلمه |
التــحلیــــــل الصــــــــرفی |
الإعراب |
|
تَنصُروا |
فعل مضارع- ِِللمُخاطبین - ثلاثی......... مُتَعدٍّ- |
فعل منصوب به ........... |
|
الله |
اسم-مفرد- معرفه ازنوع............. معرب |
مفعول................. |
|
کمْ |
اسم- ضمیر..........- جمع مذکر-معرفه-مبنی........... |
مفعول محلاً منصوب |
امتحان:قرآن کلاس:اول نوبت خرداد ماه تعداد صفحه: 2
1- معنای هرکلمه را پیدا کنید ودرکنارآن بنویسید:2
الف :«سرپرست - شما - مرگ - جان ها - زنده»
أنفُس:.............. وَلی:................. حَی:.................... کــُم:...........
ب: « خواب - دردناک - بخشش - بینا - شنوا »
فَضل:............... بَصیر:.................. مَنام:.................. ألـیم :............
2- هرکدام از عبارتهای فارسی زیر ترجمه کدام یک از عبارتهای قرآنی است:1
الف:وآمرزشی از پروردگارشان:
ب : قطعاً خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است:
1-وَ کانَ اللهُ غفوراً رحیماً 2- إِ نَ اللهَ کانَ غفوراً رحیماً
3- ترجمه ی آیات زیرراکامل کنید:1
الف : یا أَیُها الناسُ قَد جاءَکـُم الحَقُ مِن رَبِکـُم:
« ای مردم قطعاً ......... ............ حق ازسوی پروردگارتان.
ب: أَلَم تَری أنَ الفُلکَ تَجزی فی البَحر:
«آیا ندیدی که .............. در دریا .................»
4- « بَعدَ مُوتِها » یعنی چه؟5/.
1- پس ازمرگش 2- پس از مردن ها 3- پس از اینکه بمیرد 4- پس از مرگها
5- « یُؤتونَ الزِکاة » یعنی چه؟5/.
1- زکات می گیرند 2- زکات به پا میدارند 3- زکات می پردازند 4- زکات داده اند
6- معانی لغات را ازترجمه ی آیات مربوط پیداکنید ودر مقابل هریک بنویسید: 5/1
الف :خدا به آنچه عمل می کنید آگاه است : خَبیر:................. تَعمَلُون:................
ب: قطعاً خدا به درون سینه ها داناست: عَلیم :................. صُـدُور :...............
ج: گفت ای قوم من قطعاً من برای شما هشدار آشکار هستم. نَـذ یـر........ مُبین...........
7- معنای صحیح هرکلمه را از داخل پرانتز انتخاب کنید:5/1
الف: غَنی :................. (بی نیاز - نیازمند - نیازمنتر)
ب : بَساط :................ ( گسترش - گسترده - گستردن )
ج : أُنظُر : ................ ( نظر کرد - نگاه میکنم - نگاه کن )
8- معنا ی ترکیب «فی سَبیلی » راعلامت بزنید:5/.
1- من در راهم 2- درراه او 3 - درراه من 4- از راه من
9- « لِقومِه ی »یعنی؟5/.
1- قطعاً قوم او 2- برای قومش 3- برای گروه آنها 4- قطعاً آن گروه
10- درستی یا نادرستی ترجمه های زیر را مشخص کنید : 1 ص غ
الف: مُحسِنین : زیان کاران
ب : بِأموالِکمْ : به وسیله ی جانها یتان
ج : رَبی الله : پروردگارمن الله است
د : نَـعـیـم : پر نعمت
11- جاهای خالی رابا معادل فارسی کلمات مقابل آنها پرکنید: 2
|
أَکـثـَر |
|
بُـنَیَ |
|
قَدیراً |
|
العـا لــَمینَ
|
12-ازهرآیه کلمه ای حذف شده است.کلمه حذف شده راباتوجه به معنی فارسی آن درنقطه چین بنویسد
الف) وَاللهُ ........... لَکـُم الأرض ََ بَساطاً.( خَلَقَ - جَعَلَ - جاءَ) «قرارداد »
ب ) قالُوا ........... إِنَکَ لـَرَسُولُ اللهِ . ( شَهیدٌ - شُهَداءُ - نَشهَدُ ) « گواهی می دهیم »
ج) فـــَ ............ یَشکـُرُ لِنَفسِه ی . ( إِنَما - اِنَ - أنَ ) « فـقـط »
د ) وَلِلهِ ........ الاُمور . ( اَکثَرَ - بَیتُ - عاقِبَـةُ ) « سـرانجـام »
13-«أَنذِر قَومَک » یعنی چه؟ 5/.
الف:هشدارده قومت را ب:قومت توراهشدارداد
ج:توقومت راهشدارمیدهی د:توهشداردهنده قومت هستی
14-معنای ترکیب «عَمِلوا الصالِحات »چیست؟ 5/.
الف:کارهای خوب انجام دادند ب:کارنیک انجام دادند
ج:اعمال صالح انجام میدهید د:کارهای خوب انجام بدهید\
15-ترجمه یعبارت« هُدیً مِن رَبِهِم»چیست؟ 5/.
الف:هدایتی ازسوی پروردگارشان ب: پروردگارشان هدایت میکند ج: ایشان ازهدایت پروردگارشان د:ازسوی پروردگارشان هدایت آمد
17- کلمات مقابل رادرجاهای مناسب قرار دهید: 2
|
جَنات - قُـُل - الناسُ - لـَظُـُلمٌ |
الف : قُل یا ایُهَا............ « بگو ای مردم »
ب : اِنَ لِلمُتَقینَ عِندَرَبِهِم...........النَعیم
« قطعاً برای افراد با تقوادرنزد پروردگارشان بهشت های پرنعمت است »
ج: اِنَ الشِرک َ.............عَظیـِمٌ « قطعاً شرک ستمی بزرگ است»
د : ...........یا ایُهَا الکافِرونَ « بگو ای کافران »
18- عبارات قرآنی زیر را ترجمه کنید :5/
الف : اِنا اَرسَلنا نوحاً اِلی قَـومِه ی :....................................
ب : تِلکَ ءایاتُ الکِتابِ الحَکیمِ :.................................
ج : لا الله الّا الله :..................................
قواعد درس نهم
در درس نهم چندین مطلب را یاد می گیریم.
1- انواع فاعل
2- شناخت فعل لازم و متعدّی
3- جار و مجرور
4- مفعول
جمله ی فعلیّه
جمله فعلیّه با فعل شروع می شود. مثال: جاءَ الربیعُ. جمله اسمیّه با اسم شروع می شود. مثال: الربیعُ جاءَ. اجزای جمله فعلیّه فعل + فاعل (مرفوع) + مفعول (منصوب) + بقیه جمله اجزای جمله اسمیّه مبتدا + خبر (که هر دو مرفوعند)
در صیغه های غایب جمله ی فعلیّه، هر گاه بعد از فعل، فاعل به صورت (اسم ظاهر) باشد؛ فعل به صورت مفرد می آید.
ضَحِکَ الأولادُ . پسرها خندیدند.
فعل مفرد فاعل جمع
ضَحِکَت البَناتُ . دخترها خندیدند.
فعل مفرد فاعل جمع
آیا اگر بعد از فعل، فاعل نیامد باز هم فعل به صورت مفرد می آید؟
معلم:خیر طبیعی است که چنانچه بعد از فعل، فاعل به صورت اسم ظاهر نیاید؛ این نکته صِدقْ نمی کند.
مثال:
یذهَبونَ إلی المدارس. به مدارس می روند.
ضَحِکوا بِصَوتٍ مرتفع. با صدای بلند خندیدند.
انواع فاعل اسم ظاهر ضمیر بارز ضمیر مستتر
« اسم ظاهر» به فاعلی می گویند که کلمه مستقلّی باشد. مثال:
یحصُدُ الفلّاحُ المزرعةَ فِى الخریفِ.
« ضمیر بارز» همان ضمیر متصل فاعلی است که در درس ششم با آن آشنا شدیم.
ذَهَبتُم عند أصدقائکم.
اِرجِعوا من المکتبة.
تَخسَرانِ فِى البَیع.
ضمیر مستتر نیز در بعضی از صیغه ها می باشد. مثال:
کَتَبَ واجبَهُ. کَتَبَ (هو) واجبَهُ.
نَزَلَتْ مِن السّیارةِ. نَزَلَتْ (هىَ) مِن السّیارةِ.
تدخُلُ فِى غُرفتِکَ. تدخُلُ (أنتَ) فِى غُرفتِکَ.
نَعمَلُ بوظائفِنا. نَعمَلُ (نحن) بوظائفِنا.
ألعَبُ فِى الحدیقةِ. ألعَبُ (أنا) فِى الحدیقةِ.
آیا امکان دارد در فعلی هر دو شکل جایز باشد یعنی فاعل به صورت اسم ظاهر و ضمیر مستتر بیاید؟
معلم: آری در صیغه شماره «1» ماضی و مضارع، فاعل ، هم می تواند به صورت ضمیر مستتر و هم به صورت اسم ظاهر بیاید. مثال:
أرسَلَ المسافرُ رسالةً.
فاعل به صورت اسم ظاهر
أرسَلَ رسالةً. ( فاعل ضمیر مستتر «هو » بعد از أرسَلَ)
معلم: فاعل و نوع آن را در « ذَهَبَتْ مَعَ الأسرة» معلوم کنید:
دانش آموز اول: « مع الاسرة / اسم ظاهر»
دانش آموز دوم: « حرف ت در ذَهَبَتْ / ضمیر ظاهر»
دانش آموز سوم: « ضمیر مستتر هىَ که بعد از فعل قرار می گیرد.
معلم: چه کسی مطمئن است جواب درست است؟
دانش آموز سوم: جواب ضمیر مستتر هىَ است.
معلم: بله جواب ضمیر مستتر هىَ است.
در فعل ماضی در دو صیغه للغائبة و للغائبتَین حرفِ «ت» فاعل نیست و نشانه مؤنّث است. مثال:
ذَهَبتْ إلَی البیت. ( فاعل ضمیر مستتر هىَ ) ذَهَبتا هُناکَ ( فاعل ضمیر «ا» در ذَهَبَتا)
مفعولٌ به تعریف مفعولٌ به: کلمه ای در جمله است که کار بر آن انجام شده و در دستور فارسی به آن مفعول می گویند. غَرَسَ الفلّاحُ شجرةً. کشاورز، درختی را کاشت. نَظَّفَ الطفلُ الغرفةَ. کودک، اتاق را تمیز کرد. جای مفعول کجای جمله است؟ فعل + فاعل + مفعول + بقیه ی اجزای جمله حروف جر مِن: از فِى : در عَلَی: بر، روی بِـ : با ، به وسیله ی عَن: از، درباره ی کَـ : مانند لِـ : برای، دارد إلی : به ، به سوی ،تا به اسم بعد از حرف جر، مجرور می گویند. مثال : ? یدخُلونَ فِى دینِ اللهِ? به مجموع « حرف جر و اسم بعد از آن» جار و مجرور می گویند. مثال: ذهب الطلّاب إلی الحدیقةِ. تذکّر: مِن را با مَن اشتباه نگیرید. مثال: مِنْهُم: از آن ها مَنْ هُم: آن ها کیستند؟ فعل لازم فعلی است که معنی آن با فاعل کامل می شود. مثال: حمید خندید: ضَحِکَ حمیدٌ. امّا فعل متعدّی فعلی است که برای کامل شدن معنی، علاوه بر فاعل به مفعول هم احتیاج دارد. مثال: حمید سعید را خنداند. أضْحَکَ حمیدٌ سعیداً.
قواعد درس دهم
در درس دهم با این مطالب آشنا می شویم:
مبتدا و خبر انواع خبر اعراب محلّی
مبتدا و خبر اللهُ رحیمٌ
*مبتدا و خبر تقریباً همان نهاد و گزاره فارسی هستند.
- مبتدا: اسمی است که در ابتدای جمله اسمیّه می آید و مرفوع است یعنی علامت _ُ _ٌدارد.
- خبر: کلمه یا کلماتی است که بعد از مبتدا می آید و همان طور که از اسمش پیداست، خبری است که درباره مبتدا گفته می شود
و مرفوع است یعنی علامت_ُ _ٌ دارد.
* تذکّر: در این دو جمله کلمه « بهار» در هر دو جا فاعل است.
1- بهار آمد. 2- آمد بهار.
فاعل فعل فعل فاعل
امّا همان طور که قبلاً نیز آموخته ایم در عربی چنین نیست. مثلاً دو جمله بالا به عربی چنین است.
1- الربیعُ جاءَ. 2- جاءَ الربیعُ.
مبتدا خبر فعل فاعل
انواع خبر
انواع خبر : غالباً خبر به یکی از سه نوع زیر است.
1- خبر مفرد العالِمُ محترمُ / العالمانِ محترمانِ / العالماتُ محترماتُ
2- خبر جمله فعلیّه الطّفلُ یلعَبُ/ الطّفلتانِ یَلعَبانِ
3- خبر جار و مجرور النّظافةُ مِنَ الإیمانِ / الإیمانُ بِالعَمَلِ.
دانش آموز: امّا در جمله « العالمانِ محترمان» خبر مفرد نیست بلکه مثنّی است و در « العالماتُ محترماتٌ» نیز خبر جمع است نه مفرد!
معلم: منظور از «مفرد» در «خبر مفرد» در مقابل «جمله» است .
به زبان ساده تر « مفرد» همان طور که در مثال شماره « 1» می بینیم واقعاً مفرد نیست بلکه «خبر مفرد» یعنی خبر غیر جمله.
به جار و مجرور « شبه جمله » نیز گفته می شود.
انواع اعراب
ظاهری محلی
إعراب به دو شکل است: اعراب ظاهری و اعراب محلی
إعراب ظاهری عبارت است از: ( َ ِ ُ ً ٍ ٌ ْ )
امّا إعراب محلّی چنین نیست . همه کلمه های مبنی دارای إعراب محلّی هستند. مانند:
ضمیرها ، اسم موصول، اسم های اشاره، کلمه های پرسشی، فعل های امر و ماضی.
همان طور که می دانیم علامتِ حرفِ آخرِ کلمه های مبنی بدون تغییر است.
یعنی نه در حالت فاعلی، مرفوع می شوند و نه در حالت مفعولی، منصوب .
همان طور که می دانید مبتدا و خبر نیز هر دو مرفوع هستند.
العلمُ نورٌ سعیدٌ مؤدَّبٌ فریدةُ عالمةٌ .
حال اگر یک کلمه مبنی در جای مبتدا یا خبر قرار بگیرد؛ در اصطلاح می گوییم:
مبتدا محلاً مرفوع یا خبر محلاً مرفوع .
سعیدٌ مؤدَّبٌ . هوَ مؤدَّبٌ.
مبتدا مرفوع خبر مرفوع مبتدا محلاً مرفوع خبر مرفوع
إعراب «جمله» و « شبه جمله» (جار و مجرور) محلّی است.
الحوتُ فِى البَحرِ. السلامُ علیکم .
مبتدا مرفوع خبر محلاً مرفوع مبتدا مرفوع خبر محلاً مرفوع
