در این درس می خواهیم با پنج باب دیگر از هشت باب ثُلاثی مزیدآشنا شویم.
پنج باب ثلاثی مزید
(با حفظ کردن این جدول بیشتر قواعدِ درسِ سوم را به راحتی یاد می گیرید)
باب |
وزن ماضی |
وزن مضارع |
وزن مصدر |
وزن امر |
تَفَعُّل |
تَفَعَّلَ |
یَتَفَعَّلُ |
تَفَعُّل |
تَفَعَّلْ |
تَفاعُل |
تَفاعَلَ |
یَتَفاعَلُ |
تَفاعُل |
تَفاعَلْ |
اِفتِعال |
اِفْتَعَلَ |
یَفْتَعِلُ |
اِفتَعال |
اِفتَعِلْ |
اِنفِعال |
اِنفَعَلَ |
یَنفَعِلُ |
اِنفِعال |
اِنفَعِلْ |
اِستِفعال |
اِستَفْعَلَ |
یَستَفْعِلُ |
اِستِفعال |
اِسْتَفْعِلْ |
مثال برای این 5 باب :
ماضی |
مضارع |
مصدر |
امر مخاطب |
تَقَدَّمَ:پیشرفت کرد |
یتَقَدَّمُ:پیشرفت می کند |
تَقَدُّم:پیشرفت کردن |
تَقَدَّمْ:پیشرفت کن |
تَظاهَرَ: وانمود کرد |
یَتَظاهَرُ:وانمود می کند |
تَظاهُر:وانمودکردن |
تَظاهَرْ:وانمود کن |
اِشتَرَکَ: شرکت کرد |
یَشْتَرِکُ: شرکت می کند |
اِشتِراک: شرکت کردن |
اِشتَرِکْ: شرکت کن |
اِسْتَعْلَمَ: خواست بداند |
یَستَعْلِمُ: می خواهد بداند |
اِستِعلام: طلب دانستن |
اِستَعْلِمْ: بخواه که بدانی |
اِنْهَدَمَ: نابود شد |
یَنْهَدِمُ:نابود می شود |
اِنهِدام:نابود شدن |
اِنْهَدِمْ: نابود شو |
ماضی، مضارع، مصدر و امر مخاطب باب تَفَعُّل از حروف اصلی « ع ل م» کدام است؟ |
|||
|
تَعْلَمَ، یتَعَلَّمُ، تعلیم، تَعَلَّمْ |
|
|
|
عَلَّمَ، یُعَلِّمُ، تَعَلُّم، عَلِّمْ |
|
|
|
تَعَلَّمَ، یَتَعَلَّمُ، تَعَلُّم، تَعَلَّمْ |
نکته ها:
نکته 1: در ترجمه به فارسی فعلهای باب «تَفاعُل» مفعول وجود ندارد.
تَظاهَرَ النّاسُ فِى الشوارع . مردم در خیابانها تظاهرات کردند.
فعل فاعل جار و مجرور
ترجمه ی صحیح کدام است؟ «تَمارَضَ الطِّفلُ.» |
|||
|
کودک تظاهر به بیماری کرد. |
|
|
|
بچّه را مریض کردند. |
|
|
نکته 2: گاهی در ترجمه فعلهای باب تَفاعُل و مُفاعَلَة حرف «با» می آید.
جوادٌ تَعارَکَ صَدیقَهُ : جواد با دوستش دعوا کرد.
أخـى یُجالِسُ الأبرارَ: برادرم با نیکان همنشینی می کند.
نکته3: فعلهای باب انفعال فعل لازم هستند یعنی مفعول ندارند.
اِنهَدَمَ البیتُ . خانه ویران شد.
فعل فاعل
نکته 4: فعلهای باب اِفتِعال و تَفَعُّل لازم هستند؛ امّا گاهی هم متعدّی می باشند.
(لازم یعنی بدون مفعول معنی اش کامل است؛ ولی متعدّی احتیاج به مفعول دارد.)
تَفَتَّحَ الوردُ: گل باز شد.
نحنُ نَفْتَخِرُ بالرازى: ما به رازی افتخار می کنیم.
نکته 5: فعلهای باب استفعال بیشتر اوقات متعدّی هستند یعنی مفعول لازم دارند.
نستخرجُ النفطَ من باطنِ الأرض.
فعل و فاعل مفعول جار و مجرور
نفت را از درون زمین استخراج می کنیم.