درس 4-5                                                  جامد ومشتق

 جامد: اسمی است که ازکلمه دیگری گرفته نشده است وریشه فعلی ندارد مثل...  قلم ..  کتاب ...  شجرة

مشتق : اسمی است که ازکلمه دیگری گرفته شده باشد ودارای ریشه فعلی باشد  مثل ...عالم ..مغرب....مطبخ

اسمهای مشتق ازفعل ساخته میشوند وانواع آن را میخوانیم و آنهاعبارتند از:

اسم فاعل ومفعول:اسم فاعل ومفعول درثلاثی مجرد(فعلهایی که اولین صیغه ماضی آن سه حرفی باشد) برهمان وزن خودشان ساخته میشود( یعنی همین شکل ضاهریشان)      مانند:

کتب ـــــــــــــــ کاتب        کتب ــــــــــــــت مکتوب                نصر ــــــــــــــــ ناصر      نصر ــــــــــــــــ منصور

اسم فاعل ومفعول:اسم فاعل ومفعول درثلاثی مزید(فعلهایی که اولین صیغه ماضی آنها بیشتراز سه حرف باشد که دردرس 2-3 خوانده اید)

برای ساختن آنها اینگونه عمل میکنیم که ابتدا صیغه مضارع آن را پیدا کرده وبعد مراحل زیر را به ترتیب انجام میدهیم

1- حرف مضارعه که همان ( تینا  ت- ی- ن - ا ) است ازابتدای آن خذف کرده وبجای آن میم مضموم (مــُـــ )قرار میدهیم ( این عمل هم دراسم فاعل وهم دراسم مفعول انجام میشود)

2- الف:دراین مرحله برای ساختن  اسم فاعل یک حرف مانده به آخر را حرکت کسره میدهیم

    ب: دراین مرحله برای ساختن  اسم مفعول یک حرف مانده به آخر را حرکت فتحه میدهیم

 مثال :  إستکبَرَ........     مامراحل بالا رابترتیب انجام میدهیم اول تبدیل به مضارع  یَستَکبــِرُ بعد حرف مضارعه که ی است راحذف  

وبجایش مــُـــ  میگذاریم ـــــــــــ مــُستَکبر وبعد حرکت یک حرف مانده به آخر

1- اسم فاعل مـُستَکبِـــِر 

2- اسم مفعول مـُستَکبـــَر

جاهـَدَ ــــــــــــــــ یـُجاهدُ....... اسم فاعلش مـُجاهـِد  

                                     اسم مفعولش مــُجاهــَد

 اسم زمان ومکان: اسم زمان برای زمان وقوع فعل واسم مکان ،مکان وقوع فعل رابیان میکند

اسم زمان ومکان هردو آنها بردو وزن (مــــــــَفعــــــــَل  ------ مـــــــَفعـــــــِل ) می آید

مکان: مـــَعبــــــَد      مـــــــــَسجــــــِد مــــــــَطبـــــَخ

  زمان: مـــَغــرِب مـَشرِق   مـــــــَبــــدَ أ

اسم تفضیل : اسم تفضیل برای بیان برتری دادن یک صفت بر شخص یا شیئی ازاسم تفضیل استفاده میکنیم

وزنهای اسم تفضیل : أ فعل   برای مذکر                فــُعلی  برای مونث

أکبر .... کبری                     أصغر ...... صغر

اسم مبالغه : برای بیان  زیادی یک صفت وغلو میباشد

وزنهای آن :    فــَعّـال ........ فـــَعـــّالــة   عـَلـــّام  عـَلـــّامة    أمارة   بَزاز